Ο ιός της καστανής ρυτίδωσης των καρπών τομάτας (Tomato brown rugose fruit virus, ToBRFV) ανήκει στο γένος Tobamovirus. Στο γένος περιλαμβάνεται και ο ιός του μωσαϊκού του καπνού (TMV) και ο ιός του μωσαϊκού της τομάτας (ToMV).

Aναφέρθηκε πρώτη φορά στο Ισραήλ το 2014. Στην συνέχεια στην Ιταλία, το Μεξικό, Τουρκία, Κίνα, Ηνωμένο Βασίλειο, Κάτω Χώρες, Γαλλία και Ελλάδα. Στην Ελλάδα ο ιός διαπιστώθηκε σε δείγμα τομάτας θερμοκηπίου στην περιοχή Παλαιόχωρα του Νομού Χανιών.

Λόγω της υψηλής επικινδυνότητας για τις καλλιέργειας τομάτας (Solanum lycopersicum) και πιπεριάς (Capsicum spp.) περιλαμβάνεται στην λίστα του Ευρωπαϊκού και Μεσογειακού Οργανισμού Προστασίας φυτών (EPPO). Από τον Νοέμβριο 2019, η Ευρωπαϊκή ‘Ένωση έχει λάβει μέτρα για την αποφυγή εισαγωγής και περεταίρω εξάπλωσης του ιού.

Οι πιο ευαίσθητες ποικιλίες τομάτας είναι αυτές που διαθέτουν γονίδια ανθεκτικότητας ενάντια άλλων ιών του γένους Tobamovirus.

Τρόπος Μετάδοσης

Μπορεί να μεταδοθεί με την επαφή από φυτό σε φυτό, με τα εργαλεία αλλά και με τα ρούχα. Είναι πολύ πιθανόν να μεταδίδεται και με τους σπόρους όπως και με μολυσμένο φυτωριακό υλικό. Στις υπό κάλυψη καλλιέργειες μπορεί να μεταδοθεί μέσω των βομβίνων όπου αυτοί χρησιμοποιούνται ως επικονιαστές. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται το έδαφος καθώς μπορεί να διατηρηθεί μολυσμένο για τουλάχιστον 6 μήνες. Ζιζάνια όπως τα Chenopodiastrum murale και Solanum nigrum προσβάλλονται από τον ιό και μπορεί να λειτουργήσουν ως αποθήκες του ιού στη φύση.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με την ποικιλία. Μπορούν να εμφανιστούν στα φύλλα, στα στελέχη των φυτών και στους καρπούς.

Στα φύλλα πολύ συχνά εμφανίζονται χλωρώσεις, μωσαϊκό, κατσάρωμα, παραμόρφωση του ελάσματος καθώς και στένωση.

Στους κάλυκες, ποδίσκους και μίσχους συνήθως εμφανίζονται νεκρωτικές κηλίδες.

Στους καρπούς της τομάτας συνήθως εμφανίζονται κίτρινοι ή καστανοί δακτύλιοι, ρυτίδωση καθώς και μη ομοιόμορφη ωρίμανση. Η ποσότητα, το μέγεθος και η ποιότητα των καρπών μειώνεται σημαντικά γεγονός που τους καθιστά μη εμπορεύσιμους. Συγκεκριμένα η μείωση στην παραγωγή μπορεί να κυμανθεί από 30-70%.

Συστάσεις περιορισμού εξάπλωσης του ιού:

Για τον περιορισμό της εξάπλωσης και εμφάνισης του ιού σε μία υγιής καλλιέργεια θα πρέπει:

  • Η είσοδος στην καλλιέργεια να γίνεται μόνο με καθαρά (πλυμένα) ρούχα. Τα ρούχα μπορούν να μολυνθούν ακόμα και κατά την κατανάλωση μολυσμένης τομάτας στο σπίτι.
  • Να αποφεύγονται οι άσκοπες επισκέψεις στην καλλιέργεια και η επαφή με τα φυτά όπου δεν είναι απαραίτητο.
  • Χρησιμοποίηση υγιών φυταρίων για φύτευση.
  • Να ακολουθούνται οι κανόνες υγιεινής με σωστό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι ή με αλλά απολυμαντικά μέσα πριν και μετά την επαφή μας με τα φυτά. Συστήνεται η χρήση βούρτσας για τον σωστό καθαρισμό των νυχιών.
  • Χρησιμοποίηση παπουτσιών, φόρμας και γαντιών μιας χρήσης από τους εργαζόμενους που εκτελούν τις διάφορες καλλιεργητικές εργασίες και αλλαγή αυτών μεταξύ διαφορετικών εγκαταστάσεων.
  • Απολύμανση των παπουτσιών κατά την είσοδο αλλά και έξοδο από το θερμοκήπιο με ειδικό απολυμαντικό.
  • Συχνή απολύμανση εργαλείων με εμβάπτιση σε διάλυμα χλωρίνης περιεκτικότητας 0,5% NaOCl ή Virkon® S ή αποβουτυρωμένου γάλακτος (τουλά- χιστον 3,5% περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη).
  • Καθαρισμός και απολύμανση του θερμιοκηπίου μετά από κάθε καλλιεργειτική περίοδο.
  • Μείωση κατά το δυνατόν της μετακίνησης των εργατών μεταξύ των διαφόρων τομέων της επιχείρησης.

Σε περίπτωση εντοπισμού μολυσμένου φυτού, κατόπιν εξέτασης από ειδικό εργαστήριο θα πρέπει:

  • Να απομακρύνονται προσεκτικά τα μολυσμένα φυτά και να καταστρέφονται με προσοχή
  • Να διαχειριζόμαστε κάθε μολυσμένο θερμοκήπιο σαν ξεχωριστή μονάδα και να μην χρησιμοποιούνται τα εργαλεία του ενός θερμοκηπίου σε άλλο.
  • Οι εργασίες στην περιοχή στην οποία εντοπίστηκε το μολυσμένο φυτό θα πρέπει να λαμβάνουν χώρα τελευταίες.
  • Δεν πρέπει να θεωρούμε ότι τα ασυμπτωματικά φυτά δεν έχουν προσβληθεί από ιό καθώς η εκδήλωση των συμπτωμάτων πολλές φορές καθυστερεί κάποιες ημέρες.

Γενικά συμπεράσματα

Από την στιγμή που θα εμφανιστεί ο ιός σε μία περιοχή τα μέσα ελέγχου είναι πολύ περιορισμένα και βασίζονται στην καταστροφή των μολυσμένων φυτών και στην καλή υγιεινή. Υπάρχουν διαθέσιμοι μέθοδοι ελέγχου στους σπόρους όπως η μέθοδος ELISA και RT-PCR.

Πηγή: agravia.gr

Ηλίας Παπαδόπουλος
Γεωπόνος MSc
i-CON.SHARE