Τα φυτά μαρουλιού, προτιμούν άφθονο ήλιο και έδαφος πλούσιο σε άζωτο και οργανική ύλη. Στις περισσότερες περιπτώσεις, φυτεύουμε το μαρούλι σε απόσταση 20-30 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στη σειρά και 50-60 εκ. μεταξύ των σειρών. Σε χωράφι ενός εκταρίου (10.000 τετραγωνικά μέτρα), μεταφυτεύουμε περίπου 50.000 φυτά. Αρδεύουμε το χωράφι συχνά. Τρεις εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση, μπορούμε να προσθέσουμε λίπασμα στα φυτά, το οποίο ενδέχεται να ενισχύσει την ανάπτυξή τους, αν και είναι σίγουρο πως το μαρούλι δεν χρειάζεται πολύ ‘φαγητό’ για να μεγαλώσει (ρωτήστε ένα τοπικό αδειούχο γεωπόνο). Ωστόσο, το μαρούλι είναι μια απαιτητική καλλιέργεια από την άποψη της προσοχής και του χρόνου του αγρότη. Πολλοί αγρότες παρακολουθούν την καλλιέργεια κάθε μέρα, ελέγχοντας την υγρασία του εδάφους, τους εχθρούς, τις ασθένειες και γενικά την υγεία των φυτών.

Εδαφολογικές απαιτήσεις

Το μαρούλι είναι ένα φυτό που ευδοκιμεί σε πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Η κατάλληλη προετοιμασία του εδάφους είναι απαραίτητη πριν από τη σπορά ή τη μεταφύτευση των νεαρών φυτών στο χωράφι. Έμπειροι γεωργοί αναφέρουν ότι είναι χρήσιμο να οργώσουμε το έδαφος και να εφαρμόσουμε λίπασμα ή καλά χωνεμένη κοπριά, περίπου μια εβδομάδα πριν τη μεταφύτευση ή την απευθείας σπορά στον αγρό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το μαρούλι προτιμά ένα γόνιμο έδαφος, με pH που κυμαίνεται μεταξύ 6 και 6,8. Προκειμένου να έχουν ακμάζοντα φυτά και αυξημένες αποδόσεις, οι καλλιεργητές προτιμούν να διατηρούν το έδαφος συνεχώς υγρό. Θα ήταν χρήσιμο, οι γεωργοί να κάνουν μια ανάλυση του εδάφους πριν τη σπορά. Συνιστάται να συμβουλευτείτε έναν τοπικό αδειούχο γεωπόνο, για να σχεδιάσετε ένα ορθολογικό πλάνο προετοιμασίας εδάφους.

Απαιτήσεις Άρδευσης του Μαρουλιού

Τα φυτά μαρουλιού έχουν ρηχό ριζικό σύστημα και συνήθως προτιμούν μικρότερες αλλά πιο συχνές αρδεύσεις. Κατά τους καυτούς καλοκαιρινούς μήνες, μπορεί να χρειάζεται να ποτίζουμε τα φυτά καθημερινά, και ίσως να χρειαστεί να  τοποθετήσουμε σκίαστρα για να τα καλύψουμε. Εάν δεν τα ποτίζουμε τακτικά κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, τα φυτά θα υποφέρουν από τη ζέστη και πολύ πιθανόν να επικεντρωθούν στην παραγωγή σπόρων. Ως αποτέλεσμα, τα φύλλα του μαρουλιού μπορεί να αποκτήσουν πικρή γεύση. Από τη στιγμή που τα φυτά αρχίσουν να παράγουν σπόρους, η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη και συνεπώς τα φυτά δεν μπορούν να διατεθούν πλέον στο εμπόριο. Οι περισσότεροι γεωργοί, χρησιμοποιούν καταιωνιστήρες ή στάγδην άρδευση. Προκειμένου να διατηρείται το έδαφος συνεχώς υγρό, οι γεωργοί μπορούν να εφαρμόζουν ένα λεπτό στρώμα οργανικού λιπάσματος στο έδαφος (ζητήστε τη συμβουλή από τον τοπικό αδειούχο γεωπόνο).

Αρκετοί έμπειροι καλλιεργητές μαρουλιού συνιστούν ανεπιφύλακτα να ποτίζουμε τα φυτά μαρουλιού νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα. Είναι απαραίτητο να αποφύγουμε την υπερβολική άρδευση, η οποία ως επί το πλείστον, οδηγεί σε έξαρση ασθενειών και σηψιρριζία.

Απαιτήσεις Λίπανσης του Μαρουλιού

Είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί ανάλυση του εδάφους πριν από οποιαδήποτε εφαρμογή λιπάσματος. Κανένα χωράφι δεν είναι ίδιο με κάποιο άλλο και κανείς δεν μπορεί να σας συμβουλέψει σχετικά με τις απαιτήσεις λίπανσης χωρίς να γνωρίζει το ιστορικό καλλιεργειών σας και τα αποτελέσματα της ανάλυσης εδάφους. Σε γενικές γραμμές, το μαρούλι ωριμάζει γρήγορα κι επομένως πολλοί αγρότες, κάνουν μία μόνο εφαρμογή λιπάσματος, περίπου 20 μέρες μετά τη μεταφύτευση. Σε άλλες περιπτώσεις, η καλλιέργεια μαρουλιού αποτελεί μέρος εναλλαγής καλλιεργειών, συνήθως με καλλιέργειες που έχουν υψηλές απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά (για παράδειγμα μπρόκολο) και στην περίπτωση αυτή, ίσως να μη χρειάζεται να προσθέσουν καθόλου λίπασμα. Ωστόσο, η μέθοδος αυτή μπορεί να περιλαμβάνει προβλήματα με ασθένειες.

Γενικά, η εφαρμογή λιπασμάτων, συνήθως πραγματοποιείται τρεις εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση των φυτών στην τελική τους θέση. Σε αρκετές ποικιλίες, οι παραγωγοί αφήνουν τα μαρούλια να μεγαλώσουν σε ύψος πριν την εφαρμογή οποιουδήποτε λιπάσματος. Πολλοί αγρότες χρησιμοποιούν ένα καλά ισορροπημένο λίπασμα, που αποτελείται από απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, όπως το άζωτο (Ν), το κάλιο (Κ) και ο φώσφορος (P), συνήθως με τη μορφή κόκκων. Έμπειροι καλλιεργητές υποστηρίζουν ότι τα κοκκώδη λιπάσματα μπορούν να εφαρμοστούν σε μίγματα 10-10-10 (Ν-P-K) ή 5-5-5 (Ν-Ρ-Κ). Μπορούμε να προσθέσουμε τα κοκκώδη λιπάσματα απευθείας στην επιφάνεια του εδάφους και να το ποτίσουμε. Είναι σημαντικό οι κόκκοι να μην έρχονται σε επαφή με τα νεαρά φυτά, επειδή υπάρχει κίνδυνος να τα κάψουν. Μετά την εφαρμογή λιπασμάτων, συνήθως απαιτείται άρδευση.

Σε άλλες περιπτώσεις, οι γεωργοί προτιμούν να εφαρμόσουν υδρολίπανση (λίπανση μέσω υδατοδιαλυτών λιπασμάτων που εισάγονται στο σύστημα άρδευσης). Προτείνεται να ακολουθήσουμε τις οδηγίες του κατασκευαστή πριν εγχύσουμε το υδατοδιαλυτό λίπασμα στο σύστημα άρδευσης.

Συμβουλές μεταφύτευσης

Μεταφύτευση πραγματοποιείται 30 – 40 μέρες μετά τη φύτευση, όπου τα νεαρά φυτά μας έχουν αναπτύξει 3 – 4 πραγματικά φύλλα. Η καλλιέργεια διαρκεί περίπου 3 – 5 μήνες από τη σπορά έως και τη συγκομιδή, ανάλογα με την εποχή και τη ποικιλία που χρησιμοποιούμε. Εμπλουτίζουμε απαραίτητα κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας με οργανικό άζωτο.

Πότισμα

Τα μαρούλια θέλουν γενικά συχνό πότισμα για να υπάρχει ομοιόμορφη υγρασία κατά την περίοδο της ανάπτυξής τους. Το πότισμα πρέπει να γίνεται το πρωί ώστε τα φύλλα να έχουν στεγνώσει μέχρι τις απογευματινές ώρες. Ρίχνουμε όσο νερό χρειάζεται για να υγρανθεί το χώμα σε βάθος μέχρι 15 cm. Αν το πότισμα είναι πιο επιφανειακό, το ριζικό σύστημα των μαρουλιών δεν θα πάει αρκετά βαθιά και έτσι τα φυτά δεν θα είναι πολύ ζωηρά και πράσινα. Η πιο κρίσιμη περίοδος για το πότισμα είναι κατά την αρχική ανάπτυξη των φυτών. Το μυστικό της επιτυχίας είναι η σταθερή και η ομοιόμορφη υγρασία για όλη την καλλιεργητική περίοδο.

Συγκομιδή Μαρουλιού

Η σωστή στιγμή συγκομιδής είναι όταν τα μαρούλια φτάσουν στο πλήρες μέγεθος τους, αλλά τα φύλλα τους να είναι ακόμα τρυφερά. Η καλύτερη ώρα συγκομιδής είναι νωρίς το πρωί. Όταν τα εξωτερικά φύλλα των μαρουλιών είναι αρκετά ώριμα, ξεκολλιούνται εύκολα από το φυτό κι έτσι τα κεντρικά φύλλα μπορούν να συνεχίσουν να μεγαλώνουν. Ύστερα από λίγες ημέρες ολόκληρο το φυτό θα είναι ώριμο, οπότε μπορούμε να το κόψουμε (2 cm κάτω από το χώμα). Πρέπει να προσέχουμε αφ’ ενός τα μαρούλια να έχουν φτάσει στο πλήρες μέγεθος τους και αφ’ ετέρου να είναι τρυφερά. Αν τα αφήσουμε να παραωριμάσουν, τότε γίνονται πικρά και σκληρά. Καθώς τελειώνει η καλλιεργητική περίοδος και οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν, τότε το μαρούλι αρχίζει να σποριάζει. Βγάζει στο κέντρο του ένα βλαστό με άνθη. Αν δεν θέλουμε να μαζέψουμε τους δικούς μας σπόρους, για τις επόμενες σπορές τότε ξεριζώνουμε τα σποριασμένα μαρούλια και τα βάζουμε για κομποστοποίηση. 

Σημαντικές πληροφορίες για τη συγκομιδή του μαρουλιού:

  • Συνιστάται η αποφυγή συγκομιδής υπερβολικά ώριμων φυτών. Τα φύλλα τους έχουν πικρή γεύση, επομένως είναι προτιμότερο να συγκομίσουμε τα φυτά όταν είναι ακόμα νέα, πριν την ωρίμανση.
  • Το μαρούλι μπορεί να συγκομιστεί αφαιρώντας τα εξωτερικά φύλλα σε ορισμένες περιπτώσεις. Ως εκ τούτου, τα εσωτερικά φύλλα (που βρίσκονται κοντά στο κέντρο του φυτού), μπορούν να συνεχίσουν να αναπτύσσονται.
  • Πρέπει να ελέγχουμε τακτικά το χωράφι μας, αναζητώντας τα φυτά που είναι έτοιμα για συγκομιδή.
  • Η ιδανική ώρα για τη συγκομιδή είναι νωρίς το πρωί, πριν ανατέλλει ο ήλιος. Σύμφωνα με ορισμένους παραγωγούς μαρουλιού, η συγκεκριμένη ώρα είναι ιδανική, διότι τα φυτά δεν εκτίθενται σε έντονο ηλιακό φως.
  • Μετά τη συγκομιδή, οι γεωργοί αποθηκεύουν το μαρούλι σε κρύο αλλά όχι παγωμένο μέρος.

Μαρούλια σε γλάστρα, μέσα σε κέντρο πόλης

Σε αυτή τη περίπτωση προσέχουμε τα εξής: Kαλλιεργούμε τα μαρούλια μόνο την άνοιξη (η σπορά πραγματοποιείται Ιαν – Φεβρ). Μόνο τότε η καλλιέργεια θα είναι αρκετά σύντομη, ώστε τα μαρούλια να μην εκτεθούν πολλές μέρες στους ατμοσφαιρικούς ρύπους.

Συγκαλλιέργεια μαρουλιού

Η καλλιέργεια του μαρουλιού μπορεί να συνδυαστεί με φράουλα, φασόλι, αρακά, αγγούρι, λάχανο, καρότο, παντζάρι, κρεμμύδι, ραπάνι και τομάτα.

Πηγή: agravia.gr